Magiczne myślenie

Kolejnym ciekawym mechanizmem obronnym jest tzw. magiczne myślenie.

Jest to przekonanie, że nasze myśli, działania, powtarzalne rytuały mogą wpływać na bieg zdarzeń, mimo braku ku temu logicznych podstaw (np. „w piątek 13 nie podejmuję żadnych ważnych dla mnie decyzji”, „stałe wybieranie moich szczęśliwych liczb w lotto”).
Naturalnym jest, że magiczne myślenie występuje u dzieci do ok. 7 r.ż. – wynika to z rozwoju umiejętności poznawczych. U dorosłych mechanizm ten wykorzystywany jest w sytuacjach silnego stresu, co pozwala na zwiększenie poczucia kontroli nad własnym życiem, zmniejszenie napięcia, redukcję lęku wobec nieznanej sytuacji, nadawanie sensu sytuacjom, na które nie mamy wpływu („los tak zdecydował”).

Przykładem jest noszenie ze sobą „amuletów”, np. miśków, kamieni szczęścia, breloczków, pisanie tym samym długopisem itd.

Wiąże się to również z różnego rodzaju myślami typu „gdybym nie myślał o śmierci, to by nie przyszła”, „jeśli będę myślał pozytywnie – przyciągnę samo dobro”, a także stosowaniem rytuałów (plunąć przez lewe ramię; zawrócić z drogi, którą przebiegł czarny kot; stukanie w niemalowane drewno). Magiczne myślenie wykorzystywane jest również w marketingu wpływając na przekonania i emocje klientów, np. za pomocą haseł: „magiczna moc; mistyczne właściwości”.

Należy pamiętać o skutkach, które takie myślenie może wywoływać. Jeśli mechanizm ten jest nasilony może prowadzić do zaburzeń psychicznych, np. schizofrenii. W codzienności zaś, jego nadmierne stosowanie rodzi ryzyko nieodpowiedzialnych decyzji; rezygnacji z logicznego planowania; braku zabezpieczenia przed rzeczywistym zagrożeniem; strat finansowych; fałszywym poczuciem własnej mocy; poczuciem zawodu; opóźnieniem w podjęciu leczenia. Jeśli natomiast mechanizm jest wykorzystywany w symbolicznym znaczeniu, może być pomocny – dodając motywacji i odwagi do
działania, budując poczucie sensu danej sytuacji.
Już sama świadomość istnienia takiego mechanizmu pozwala na refleksję nad jego wpływem na nasze życie, a podejmowanie decyzji na podstawie faktów, a nie przesądów i manipulacyjnych komunikatów, niweluje ryzyko błędów decyzyjnych.