Grudniowy czas jest często czasem spotkań w rodzinnym gronie, czasem refleksji i ważnych rozmów, czasem rocznych podsumowań. Rodzina jako system zmienia się wraz z upływającym czasem oraz naturalnie występującymi zdarzeniami zgodnymi z etapami życia rodzinnego. W literaturze możemy znaleźć wyodrębnione etapy rozwoju życia rodziny i jej zadania w danym okresie. Wszystko to niesie ze sobą zmiany, które niejednokrotnie wiążą się z obawą i stresem. Jednak prawidłowe przejście przez momenty rozwojowe (dokończenie zadania, niepomijanie żadnej z faz) przynoszą rodzinie pozytywny rozwój.
Faza 1 MAŁŻEŃSTWO BEZ DZIECI
Główne zadania: poznawanie się, swoich nawyków i sposobów działania w codzienności (nabytych w rodzinie pochodzenia), tzw. „docieranie się”, ustalenie wspólnych norm funkcjonowania oraz kontaktów z otoczeniem.
Faza 2 MAŁŻEŃSTWO Z MAŁYM DZIECKIEM (do ok. 2 r.ż.)
Główne zadania: nowa organizacja życia codziennego (życia we troje), ustalenie nowych ról (mama, tata, babcia, dziadek) i zadań opiekuńczych. Rodziny pochodzenia stają się dla siebie bliższe, a małżonkowie nadal powinni być dla siebie najważniejsi.
Faza 3 RODZINA Z DZIECKIEM W WIEKU PRZEDSZKOLNYM ( do ok. 6 r.ż.)
Główne zadania: akceptacja inności własnego dziecka, zadania wychowawcze. W tej fazie najczęściej, niejako automatycznie wyzwalają się wzorce zachowań zaczerpnięte z rodzin pochodzenia. Małżeństwo powinno nadal dbać o swoją relację.
Faza 4 RODZINA Z DZIECKIEM W WIEKU SZKOLNYM (6 – 13 r.ż.)
Główne zadania: organizacja codziennych zadań i obowiązków, łączenie różnych ról społecznych (partner, pracownik, rodzic, dziecko). Nabywanie umiejętności w zakresie czasu na przyjemności. Rodzice często wchodzą w okres refleksji nad tym, czego chcą od życia. Nastolatkowie przechodzą w czas, gdy rówieśnicy stają się ważni, a autorytet rodziców naturalnie zostaje podważony.
Faza 5 RODZINA Z NASTOLATKIEM (13 – 21 r.ż.)
Główne zadania: wsparcie dzieci i pozwolenie na ich separację, dyskutowanie, stawianie granic. Ponownie skierowanie się małżonków ku sobie, którego pozytywny przebieg daje dzieciom możliwość usamodzielnienia.
Faza 6 RODZINA Z DZIEĆMI OPUSZCZAJĄCYMI DOM (od pierwszego do ostatniego dziecka, które opuszcza dom rodzinny)
Główne zadania: tworzenie relacji partnerskiej między dziećmi a rodzicami, akceptowanie odmiennych wyborów dziecka, czas wielu skrajnych emocji (od radości i dumy, po żal i przygnębienie).
Faza 7 RODZICE W WIEKU ŚREDNIM, „puste gniazdo”
Główne zadania: małżeństwo ponownie wraca do początku, gdzie uczą się funkcjonowania we dwoje, spędzania wspólnego czasu i realizacji pasji. Często zbiega się z czasem przejścia na emeryturę, a także wejścia w rolę „dziadków”. To okres akceptacji wybranego przez dziecko partnera, poznania rodziny pochodzenia. Towarzyszenie w opiece wnuków, a jednocześnie pomoc bez narzucania własnej woli. Zdarza się również, że „rodzice rodziców” w tym okresie potrzebują pomocy.
Faza 8 RODZICE STARZEJĄCY SIĘ
Główne zadania: Małżonkowie sami mogą potrzebować już opieki swoich bliskich. Wspólne radzenie sobie z trudnościami, np. chorobą, stratą bliskich, ograniczenia fizyczne. Umiejętność określenia rzeczy i spraw ważnych, od tych mniej istotnych. Powolniejsze tempo życia, większa refleksyjność, przygotowanie do własnego odejścia.
Zachęcam do chwili przemyślenia nad fazami rozwoju własnych rodzin. Czasem odrobina większej świadomości i wiedzy na temat tego, z czym w danym okresie zmagają się nasi bliscy, pozwala nam na ich większą akceptację, owartość na rozmowę oraz wzajemny szacunek.
Ewelina Przyczyna
Psycholog o specjalności psychoterapia
i psychologia zdrowia. Trener, szkoleniowiec.
Absolwentka Szkoły Onkowolontariatu.
